|
|
|
|
लाखांै रुपैयाँको लगानीमा सञ्चालित कुखुरा फर्महरु नत सम्बन्धित निकायमा दर्ता भएका छन् न त कुखुराहरुको विमा गरिएको छ । जसले गर्दा कृषकहरुको लगानी जोखिममा रहेको छ । नेपाल सरकार केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले संकलन गरेको तथ्याङ्क अनुसार जिल्लामा करिव २३ लाख कुखुरा पालिएको छ । लगानी, उपचार औषधि र हेरचाहमा ठूलो रकम खर्च हुने गरेको भए पनि बिमातर्फ कृषकहरुको ध्यान खासै जान नसकेको पाइएको छ ।
केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले २०७० पुस १६ देखि २०७१ पुस १५ गतेसम्म गरेको सर्वेक्षणमा दाङ जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका व्यवसायीक कुखुरा फर्महरुमध्ये २१ प्रतिशत मात्र दर्ता भएका छन् । यसरी दर्ता भएका फर्ममध्ये जिल्ला पशु सेवा कार्यालयमा १ प्रतिशत, घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालयमा ५३ प्रतिशत, नगरपालिका तथा गाविसहरुमा २९ प्रतिशत र अन्य निकायहरुमा १७ प्रतिशत दर्ता भएको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागका निर्देशक अम्विका बस्यालले जानकारी दिनुभयो ।
बस्यालका अनुसार कृषकहरुको लगानी सुरक्षित गर्न सरकारले कुखुराको विमा कार्यक्रम सञ्चालन गरेको लामो समय भए पनि दाङमा विमा गर्नेहरु कम रहेका छन् । गत आर्थिक वर्षमा जिल्लाका ११ हजार ६ सय ३४ वटा कुखुराको मात्रै विमा गरिएको भन्दै पशु सेवा कार्यालय दाङका प्रमुख डा. जगतबहादुर सिंखडाले यो आर्थिक वर्षमा भएको विमा कार्यक्रमको तथ्याङ्क अझै प्राप्त नभएको बताउनुभयो । कुखुराको विमा कार्यक्रमबारे कृषकहरुमा बिस्तारै जानकारी हँुदै गएको भन्दै उहाँले ४४ लाख २८ हजार रुपैयाँ बराबरको विमा भएको जानकारी दिनुभयो ।
त्यस्तै विमाले कृषकहरुको लगानी सुरक्षित हुने भन्दै डा. सिंखडाले सरकारले विमाको ७५ प्रतिशत र कृषकहरुले जम्मा २५ प्रतिशत मात्र रकम बुझाउनुपर्ने जानकारी दिनुभयो । विमा प्रक्रियाको बारेमा बताउँदै उहाँले पहिले कुखुराको मुल्य निर्धारण गर्ने र त्यस मुल्यको पाँच प्रतिशतमध्ये ७५ प्रतिशत सरकारले र २५ प्रतिशत कृषकहरुले विमा रकम गर्नुपर्ने बताउनुभयो । व्यवसाय सञ्चालनका लागि सरकारबाट अनुदान प्राप्त गर्ने आशा नभएकाहरुले फर्महरु दर्ता गर्न नमान्ने गरेको कार्यालयका प्रमुख डा. सिंखडाले बताउनुभयो ।
व्यवसाय सञ्चालनका लागि सहज र सरल प्रक्रियाबाट ऋण प्राप्त गर्न नसक्नु, मासु तथा अण्डा खपतका लागि बजारको व्यवस्था नहुनु, कृषकहरुका लागि प्राविधिक तालिमको अवसर नभई हचुवा र देखेकै भरमा व्यवसाय सञ्चालन गर्नुपर्ने, गुणस्तरिय चल्ला, दाना र औषधिहरुको व्यवस्था नहुनु, सरकारले मुल्य निर्धारण नगर्दा जथाभावी रुपमा कारोबार गर्नुपर्नेलगायतका समस्याहरुले गर्दा कुखुरापालन व्यवसायमा जोखिम तथा चुनौती देखिएको छ ।
दुईवर्ष पुरानो तथ्याङ्क सार्वजनिक
केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले २ वर्ष पहिले गरेको व्यवसायीक कुखुरापालन सर्वेक्षण सार्वजनिक गरेको छ । व्यवसायीक रुपमा कुखुरापालन हुने नेपालका ६४ जिल्लामा गरेको सर्वेक्षणको बारेमा दाङको घोराहीमा एक कार्यक्रमको आयोजना गरेर सार्वजनिक गरेको छ । आर्थिक उपार्जनका लागि वार्षिक रुपमा ५ सय भन्दा बढी कुखुरापालन गर्नेहरुको तथ्याङ्क संकलन गरेर सार्वजनिक गरेको हो ।
व्यवसायीक रुपमा ब्रोइलर कुखुरा उत्पादन गर्ने जिल्लाहरु मध्य दाङ देशकै छैठांै स्थानमा रहेको पाइएको छ, भने अण्डा उत्पादनमा चौथो स्थानमा रहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ । तथ्याङ्कका अनुसार वार्षिक रुपमा ४ हजार ७ सय मेट्रिक टन जिउँदो मासु र ४ करोड २३ लाख ३२ हजार गोटा अण्डा उत्पादन हुने गरेको छ । कृषकहरुले कुखुराबाट ८१ करोड ९६ लाख ९५ हजार ५ सय ७९ रुपैयाँ, अण्डाबाट ४० करोड ३ लाख ७२ हजार र मल बिक्रिबाट ७१ लाख ५२ हजार ४ सय ७९ रुपैयाँ प्राप्त गरेको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागका निर्देशक अम्विका बस्यालले जानकारी दिनुभयो ।
नेपालमा २०३१ सालदेखि सुरु भएको कुखुरा व्यवसाय दाङमा त्यसको ठीक १० वर्षपछि २०४१ सालबाट सुरु भएको थियो । तर, २०६१ देखि २०७० सम्म दाङ जिल्लामा कुखुरा व्यवसाय उल्लेख्य रुपमा बृद्धि भएको अध्ययनले देखाएको छ ।
कार्यक्रममा बोल्दै दाङ जिल्ला उद्योग वाणिज्य संघका वाणिज्य उपाध्यक्ष नारायण भुसाल, कुखुरा व्यवसायी संघका अध्यक्ष मिनु गिरी, कुखुरा व्यवसायी अञ्जन पौडेललगायतले तथ्याङ्कलाई अध्यावधिक गर्दै लैजानुपर्ने बताउनुभएको छ । दुईवर्ष पुरानो तथ्याङ्क भएकाले त्यस भन्दा यता धेरै परिवर्तन भएको भन्दै तथ्याङ्लाई पनि परिवर्तन गर्दै लैजानुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।
फर्ममा महिलाको स्वामित्व न्यून
व्यवसायीक रुपमा सञ्चालनमा रहेका कुखुरा फर्महरुमा महिला सञ्चालकहरु न्यून देखिएको छ । देशभरका कुखुरा फर्महरुमा महिला सञ्चालकहरु जम्मा १४ प्रतिशत रहेका छन्, भने दाङमा १२ प्रतिशत महिलाहरु रहेका छन् । जिल्लामा ८८ प्रतिशत पुरुषहरुको स्वामित्वमा फर्महरुमा सञ्चालन भइरहेको छ । तर, कामदारका रुपमा महिला पुरुष दुवैको संख्या बराबर देखिएको छ । व्यवसायमा २ हजार ६ सय ९ कामदारहरु संलग्न रहेका छन्, भने त्यसमध्ये महिलाहरु १ हजार १ सय ५७ कामदारका रुपमा रहेका छन् । तर, पुरुषहरुमा १ हजार ४ सय ५३ जना रहेका छन् ।dangkhabarबाट साभार
Post a Comment